Bugünün iş dünyasında, finansal raporlamalar sadece şirketin kârını ve nakit akışını değil, aynı zamanda çevresel ve sosyal etkileri de kapsamaya başlıyor. Sürdürülebilirlik, artık sadece çevre dostu bir politika olmanın ötesinde, finansal başarıyı etkileyen kritik bir faktör olarak karşımıza çıkıyor. Şirketlerin bilanço ve nakit akış tablolarına karbon ayak izi, ESG skoru gibi metriklerin entegre edilmesi, finans profesyonellerinin yeni nesil raporlama standartlarını benimsemesini gerektiriyor.
Karbon Muhasebesi, ESG Skoru ve Yeşil Tahviller
Günümüzde finans profesyonellerinin ajandasında şu başlıklar öne çıkıyor:
- Karbon Muhasebesi: Şirketlerin karbon salınımını raporlama ve azaltma süreçlerini içeriyor.
- ESG Skoru ve Sürdürülebilir Raporlama: Çevresel, sosyal ve yönetişim faktörlerini dikkate alan yeni nesil değerlendirme ve raporlama teknikleri.
- Yeşil Tahviller ve Sürdürülebilir Finansman: Çevre dostu projelere finansman sağlamak için yeşil tahvillerin kullanımı.
- Sınırda Karbon Düzenlemesi (CBAM): Avrupa Birliği’nin karbon vergisi politikalarının şirketlerin maliyet yapılarına etkisi.
- Raporlama Standartları: TCFD, IFRS S1-S2, BRSR, EU Taksonomisi gibi raporlama sistemleri.
Dünya ve Türkiye’den Örneklerle Yeni Finansal Gerçeklik
Dünya’dan:
- Unilever: Karbon ayak izini azaltmak için tedarik zincirinde karbon muhasebesi uyguluyor. 2039 yılına kadar net sıfır emisyon hedefi belirledi.
- Apple: Çevresel etkileri azaltmak için tedarikçilerine ESG kriterleri dayatıyor ve 10 milyar dolarlık yeşil tahvil çıkardı.
- HSBC: Sürdürülebilirlik kriterlerine uymayan projelere kredi vermeme kararı aldı.
Türkiye’den:
- Arçelik: Borsa İstanbul Sürdürülebilirlik Endeksi’nde yer alıyor ve Scope 1-2-3 emisyonlarını açıklıyor.
- Şişecam: Uluslararası karbon yönetimi sistemleriyle entegre çalışarak “Yeşil Finansman Çerçevesi” oluşturdu.
- Borusan Holding: Karbon ayak izi ve enerji verimliliği verilerini entegre finansal raporlarında paylaşıyor.
Finansal Tablolara Yansıma: Detaylı Etkiler
Bilanço Kalemlerine Etkisi:
- Yatırım Harcamaları (CapEx):
Karbon salımını azaltacak yatırımlar, örneğin güneş panelleri ve enerji verimli makineler. Bu tür yatırımların finansal raporlara yansıması, uzun vadede şirketlerin operasyonel verimliliklerine katkı sağlar. - Duran Varlıklar:
Sürdürülebilirlik yatırımlarıyla genişleyen maddi ve maddi olmayan varlıklar, örneğin karbon kredileri ve enerji altyapıları. Türkiye'de TMS/TFRS 16 kapsamında bu yatırımlar, 254 – Taşıtlar, 255 – Demirbaşlar ve 258 – Yapılmakta Olan Yatırımlar hesaplarında izlenebilir. - Karşılıklar:
CBAM yükümlülükleri ve karbon vergileri için, 372 – Kısa Vadeli Karşılıklar ve 479 – Diğer Uzun Vadeli Yükümlülükler hesaplarında karşılık ayrılması önerilmektedir. - Çevreye Duyarlı Finansmanlar (Yeşil Tahvil vb.):
Özkaynaklara dahil edilen yeşil finansman araçları, 540 – Yedekler ya da ayrı bir fon hesabında takip edilebilir.
Nakit Akış Tablosuna Etkisi:
- Operasyonel Giderler:
Karbon nötr süreçlerin maliyetleri artabilir. Bu durum, 632 – Genel Yönetim Giderleri veya 770 – Genel Üretim Giderleri altında raporlanabilir. - Yatırım Faaliyetleri:
ESG odaklı yatırımlar, 103 – Verilen Avanslar ve 258 – Yatırımlar üzerinden izlenebilir. - Finansman Faaliyetleri:
Yeşil tahvil ihraç gelirleri ve özel ESG kredileri, 400 – Banka Kredileri, 405 – Tahvil Anapara Borçları gibi hesaplarda ayrı gösterilebilir. - Vergi Kalemleri:
Karbon vergileri ve yeşil teşvik gelirleri, 360 – Ödenecek Vergiler ve 649 – Diğer Olağan Gelirler hesaplarında yansıtılabilir.
Nasıl Raporlanacak? Entegre Raporlama Dönemi
Finansal analiz ve raporlama süreçlerinde artık şu standartlar ve sistemler ön planda:
- IFRS S1-S2 (ISSB): Sürdürülebilirlik konularının finansal tablolarla entegrasyonunu sağlar.
- TCFD (Task Force on Climate-related Financial Disclosures): İklimle ilgili finansal riskleri raporlar.
- EU Taxonomy: Faaliyetlerin çevresel sürdürülebilirliğe uygunluğunu sınıflandırır.
- CDP, GRI, SASB, BRSR: Uluslararası ve sektörel sürdürülebilirlik raporlama standartları.
Finansal Analizde Yeni Göstergeler
- Carbon Intensity Ratio: Gelir başına düşen emisyon miktarı.
- Sustainability ROA: Sürdürülebilirlik yatırımlarının varlık kârlılığına etkisi.
- Green EBITDA: Karbon giderleri dışarıda bırakıldığında oluşan kârlılık.
- ESG Adjusted Discount Rate: ESG riskleri dahil edilmiş iskonto oranı ile şirket değeri analizi.
CFO ve Finans Ekibi İçin Yol Haritası
- Karbon ayak izi ve enerji tüketimi ölçümleri yapılmalı.
- ESG skorları iç denetimlerle takip edilmeli.
- Karbon muhasebesi sistemleri kurulmalı.
- Yeşil finansman kaynaklarına erişim stratejileri geliştirilmeli.
- Sürdürülebilirlik raporlaması, yıllık finansal raporlarla entegre edilmeli.
- İklim riski senaryo analizleri ve stres testleri uygulanmalı.
- Bugünün finans profesyoneli, sadece rakamları değil, etkiyi de okur. Sadece geçmişi değil, gezegenin geleceğini de yönetir. Artık sorumluluğumuz sadece yatırımcıya değil; doğaya, topluma ve gelecek nesillere karşı da.
- Şirketinizi sürdürülebilirliğe taşımak için bir adım atın:
Karbon dengenizi ölçün
ESG stratejinizi belirleyin
Yeni nesil finansın lideri olun
Unutmayın, sürdürülebilirlik sadece bir trend değil, bir zorunluluk. Şirketinizin geleceği, doğru finansal stratejilerle şekillenir. Bu yolculukta size rehberlik edebilirim. Finansal sürdürülebilirlik konusunda uzman desteği almak ve şirketinizin yeşil dönüşümünü hızlandırmak için benimle iletişime geçebilirsiniz.
