1 Temmuz 2016 tarihinden itibaren gemilere yüklenecek tüm konteynerler için tartılarak yüklenme zorunluluğu getirildi. Böylelikle doğrulanmış brüt ağırlık (DBA) dünya ile aynı anda uygulamaya girmiş oldu. DBA uygulaması önümüzdeki temmuzda (2022) 6. Yılını dolduracak.
Yola çıkacak olan dolu konteynerlerin, belirlenmiş yöntemler ile, kendi ağırlıkları dahil toplam ağırlığının belirlenmesi ve belgelendirilerek taşıyana bildirilmesine DBA işlemi denir.
Uluslararası Denizcilik örgütü (IMO) konteynerlerin nihai ağırlıklarının tespit edilmesini ve taşıyana bildirilmesini denizde can güvenliği sözleşmesi (SOLAS) üzerinde düzenleme yaparak zorunlu hale getirmiştir. Bu zorunluluğa uymayan konteynerlerin asla gemiye yüklenmemesine karar vermiştir. (NO VGM, NO LOAD) Her yükleten, yüklü konteynerin DBA bilgisini taşıyana bildirmekle yükümlüdür.
Geçmişte, ihraç edilen konteyner ağırlıkları yükletenlerin beyannamelerinde belirtilen ağırlıkları üzerinden hesaplanıyordu. Bu bilgiler yükleme planları yapılırken de kullanılıyordu. Belirtilen ağırlıklar, Kabul edilebilir sınırlar içinde olduğu gibi 4 kat kadar farklı da olabiliyordu. Çok tehlikeli durumlara yol açan bu hatalar IMO’nun DBA düzenlemesini gerekli kılmıştı.
2007 Yılında MSC Napoli gemisi fırtınaya yakalanmış ve kontrol dışı sürüklenerek çok ciddi hasar almıştır. Gemide, hasar görmeden kalan 600 konteyner incelendiğinde 137 konteynerin gerçek ağırlıklarının Manifesto üzerinde gösterilenden 312 ton fazla olduğu anlaşılmıştır.
2010 ve 2011 yıllarında raporlanan 3 kazada ise şöyle olmuştur. 1. Kazada Container Reach Stacker isimli istif makinesi (elleçleme ekipmanı) konteyneri kaldırırken devrilmiş ve operatör yara almadan kurtulmuştur. Normalde 14 ton olması gereken konteynerin 30 ton olduğu anlaşılmıştır. 2. Kazada, konteyner SSG isimli vinç askısında iken 12 metre yüksekten düşmüş 2 işçi kıl payı ölümden kurtulmuştur. Konteyner ağırlığı 4 ton beyan edilmiş ancak 28 ton olduğu anlaşılmıştır. 3. Kazada ise yine yükleme esnasında SSG aniden Durmuş ve konteyneri gemi ambarına düşürmüştür. Konteynerin beyan edilen ağırlığı 25 ton olmasına rağmen Gerçekte 46 ton olduğu tespit edilmiş. SSG 3 gün servis dışı kalmış, can kaybı ve yaralanma olmamıştır.
Yaşanan bu ve benzeri kazalar konteynerlerin ağırlık yönetiminin ne kadar önemli olduğunu iyi bir şekilde örnekliyor. Bu sebeple uzun çalışmalar sonunda IMO, Solas 74 ‘e ek olarak Verfied Gross m Mass (VGM) adı altında yayınladı.
Verified Gross Mass (VGM) Türkçe ifademizde doğrulanmış brüt ağırlık (DBA) İki yöntemle tespit edilmesi kabul edilmiştir. Bunlar Yöntem 1 ve Yöntem 2’dir.
Yöntem 1, dolu konteynerin brüt ağırlığının, söz konusu konteyner tamamen taşımaya hazır hale getirildikten sonra, tartılmasından sonra tespitini, yöntem 2 ise Konteyner içine yüklenecek her yükün, paketin, paketleme ve yük emniyet malzemesinin ağırlıkları ile konteynerin dara ağırlığının birlikte toplanması yoluyla dolu konteynerin toplam brüt ağırlığının tespit edilmesini ifade eder.
Denizyolu ile taşınacak dolu konteynerlerin brüt ağırlıklarının yükleten veya temsilcisi tarafından kısaca bahsettiğimiz yöntemlerden biriyle tespit edilmesi zorunludur. Oluşturulan DBA bilgisi yükleten veya temsilcisi tarafından taşıyan veya temsilcisine ve limana bildirilir.
DBA bilgisinin oluşturulması öncelikle yükleten sorumluluğundadır.
Bakanlık yetkili kantarlar birçok liman tesisinde vardır. Ayrıca bazı özel kantarlar da vardır. Kantar yetkisi almak bazı maliyetler getirdiği için birçok ihracatçı kantar hizmetini dış kaynaklardan almaktadır. Kendi kantarını kuran gerçek ihracatçı sayısı çoğunlukta değildir. En fazla yapılan uygulama konteynerlerin doğrudan liman girişinde tartılmasıdır. Tartım ücreti bakanlık tarafından belirlenmiş tavan fiyata göre uygulanır. Bu rakam 2022 yılı için 119,97 TL+ KDV olarak belirlenmiştir. Tartım liman tarafından yapılmış ise liman bu bilgiyi bakanlığa, taşıyana ve taşıtana bildirir. Tartım yükleten tarafından veya üçüncü bir kantarda yapılmış ise DBA taşıyana bildirilir. Limana da önceden tartım yapıldığı bildirilir.
DBA bilgisi yükleten tarafından bildirilen konşimento talimatı üzerindeki mal ağırlığı ve gümrük beyannamesi üzerindeki mal ağırlığı ile uyumlu olmak zorundadır. Eğer DBA ile beyan edilen mal ağırlığı arasında fark var ise bu fark %5 tolerans ile Kabul edilebilir. Referans ağırlık DBA Kabul edilir ve buna göre kontrol edilir.
Yükleme noktasında dikkate dilecek çok önemli bir hususta konteynerin azami yükleme kapasitesidir. Konteynerler azami kapasitesinden fazla yüklenemez. Azami kapasite (Payload) her konteynerin kapısında belirtilir. Konteynerde kapasite aşımı tespit edilir ise DBA bilgisi oluşturulmaz ve yükleme yapılmaz.
Sonuç olarak VGM-DBA yönetimi başladıktan sonra kazalar büyük ölçüde azalmıştır. Yükleten, yükleyen, taşıyan, herkes için böyle bir çalışma olmazsa olmaz haline gelmişti. Yükleyiciler aradan geçen zaman rağmen tam olarak alışmış değiller. Ancak gerekliğini elimizden geldiğince anlatmaya çalıştık.
İhracatımızın ivme kazandığı şu günlerde. Kazasız, emniyetli, güvenli bir gelecek ümit ediyoruz.
AHMET MELIH AYDEMIR
DENİZ ULAŞTIRMA İŞLETME MÜHENDİSİ
Ahmet Melih AYDEMİR
İstanbul Üniversitesi Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği mezunudur. İstanbul Üniversitesi Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği Anabilim Dalında Lisansüstü Tez çalışmasına devam etmektedir. İş hayatına TİO bir firmada başlamış ve şu anda RSC Lojistik ve Dış Ticaret Operasyonlar Müdürü olarak devam etmektedir. Evli ve iki çocuk babasıdır.
